اختلال وسواس جبری (OCD) جز بیماری های طبقه وسواس و اختلالات مرتبط با آن می باشد که دارای دو بخش عمده است، وسواس فکری و وسواس عملی.
وسواس فکری : در این وسواس افکار مزاحم و تکرارشونده در ذهن وجود دارد. گاهی فرد حتی تلاش می کند چنین فکرهایی را از ذهنش بیرون کند، ولی باوجود تلاش موفق نمی شود. افکار وسواسی در افراد وابسته به فرهنگ جامعه است. مثلا در فرهنگ ما افکار وسواسی ـ مذهبی بیشتر شایع است. گاهی این افکار وسواسی آسیب به دیگران را شامل می شود.
وسواس عملی : اعمال وسواسی تکرار شونده، مزاحم ولی اجباری هستند. ممکن است با زمینه افکار وسواسی توام باشد ولی گاهی هیچ ذهنیت فکری وجود ندارد و فرد به طور تکرارشونده و بدون فکر، عملی را انجام می دهد. این بیماران خود را مکلف و موظف به انجام کاری می کنند.
چرخه اختلال وسواس جبری
هرچند که ابتلا به اختلال وسواس جبری نشانه ها و عوامل متفاوتی در افراد دارد اما بیشتر افراد دچار چرخه زیر می‌شوند :
وسواس : ذهن شما غرق در یک فکر، ترس و یا نگرانی وسواسی می‌شود.
اضطراب : وسواس مرحله قبل باعث برانگیختن احساس اضطراب و پریشانی می‌شود.
وسواس عملی : شما از الگویی اجباری برای کاهش اضطراب و پریشانی خود استفاده می‌کنید، مانند شستن دستها.
آسودگی موقتی : رفتار اجباری باعث تسکین و فراقتی موقت از اضطراب شده، اما وسواس و اضطراب دوباره برمی‌گردند و باعث شروع چرخه می‌شوند.
نشانه های وسواس فکری
این نشانه‌ها، افکار و تصوراتی مکرر، مداوم و ناخواسته هستند. افکاری ناخواسته که بصورت غیر ارادی در فرد بوجود می‌آید و بنظر بی‌معنی می‌رسد. این افکار وسواسی زمانی رخ می‌دهد که فرد سعی به فکرکردن و یا انجام سایر کارها دارد. این نوع افکار وسواسی معمولا زمینه‌هایی از قبیل :
ترس از آلوده شدن و یا نجس شدن
مرتب کردن وسایل از روی ترتیب خاص و منطقی
برانگیختگی های خشونت آمیز یا وحشتناک
افکار و تصورات جنسی