عصر روز یکشنبه ۲۵ شهریور ماه «دیجیکالا» در مراسمی با حضور فعالان بازار آنلاین و نمایندگان کسب و کارهای اینترنتی به معرفی جدیدترین پلتفرم بازاریابی آنلاین خود پرداخت. در این مراسم که در محل هتل هما برگزار میشد، سیستم همکاری در فروش یا Affiliate Marketing دیجیکالا به صورت رسمی به همگان معرفی شد.
سیستم بازاریابی به شیوه همکاری در فروش، شیوهای است که بزرگترین کسب و کارهای اینترنتی در جهان به سراغ آن رفتهاند و این شیوه را به عنوان بخشی از فرآیند بازاریابی آنلاین خود در پیش گرفتهاند. در این نوع از بازاریابی شخص سومی به جز فروشنده و خریدار به عنوان همکار در فروش وارد عمل میشود. این فرد میتواند جزو صاحبان وبسایتها، کانالهای تلگرامی یا حتی صفحات پرمخاطب در شبکههای اجتماعی باشند که با تبلیغ یا معرفی کالاهای دیجیکالا، مخاطبان خود را به فروشگاه دیجیکالا فرستاده و در ازای فروش کالا، از دیجی کالا کمیسیون دریافت کنند.
در ابتدای این مراسم «حمید محمدی» مدیرعامل دیجیکالا به ارائه توضیحاتی در خصوص مسیری که دیجیکالا طی کرد تا به ایده استفاده از این شیوه از بازاریابی برسد، پرداخت. او با اشاره به این که دیجیکالا در سالهای اخیر با اضافه کردن محصولات غیرالکترونیک، مد و فشن و مواد سوپرمارکتی به یک فروشگاه آنلاین که تمام نیازهای کاربرانش را برطرف میکند تبدیل شده افزود: با اضافه شدن دسته موادغذایی تند مصرف گروههای کالایی که یک فروشگاه آنلاین میتواند داشته باشد تکمیل میشود. در این مرحله باید تنوع محصولات هر دسته بیشتر و بیشتر شود تا کاربران به تمام چیزهایی که نیاز دارند در این فروشگاه آنلاین دست پیدا کنند.
راهحل دیجیکالا برای دستیابی به تنوع محصولی شامل صدها کالا استفاده از مدل مارکت پلیس بود که از سال مدیران این شرکت گذشته به شکل جدی روی آن تمرکز کرده بودند. به گفته محمدی با پیاده سازی طرح مارکت پلیس در حال حاضر بیش از ۵۰ هزار فروشنده کالاهای خود را روی دیجیکالا به فروش میرسانند و به این ترتیب تعداد کالاهای سایت به نیم میلیون کالای متنوع رسیده است و پیشبینی میشود تا آخر سال به عدد یک میلیون کالا برسد.
در این مرحله این سوال مطرح میشود که چگونه میتوان این زنجیره ارزش را گسترش داد؟ بازاریابی برای این حجم از محصولات متنوع بسیار دشوار و حتی ناممکن است. دیجیکالا برای کامل کردن این حلقه به استفاده از الگوی Affiliate Marketing روی آورد. در این روش دیجیکالا برای بازاریابی و معرفی کالاهای موجود در این فروشگاه به سراغ تولیدکنندگان محتوا در پلتفرمهای مختلف میرود. به گفته محمدی در حال حاضر جاهایی وجود دارد که برخی از کالاهای دیجیکالا را حتی بهتر از خود دیجیکالا میتوانند بفروشند و دیجیکالا قصد دارد از این پتانسیل بهره ببرد.
این مدل بازاریابی که محمدی از آن با عنوان «برد-برد به معنای واقعی» یاد کرد سه بخش اصلی دارد:
چهارمین دوره مسابقات برنامه نویسی ملی کدکاپ شریف با همکاری Quera، مرکز نوآوری شریف و حمایت دیجیکالا در مهر و آبان ۹۷ برگزار میشود. هدف از این مسابقات سنجش مهارت برنامهنویسان، رقابت آنها و در نهایت استخدام برنامهنویسان با مهارت در شرکتها است.
این دوره از مسابقات، در ۱۴ زبان برنامهنویسی پرکاربرد در قالب مسابقات الگوریتمی و همچنین در ۸ تکنولوژی روز ایران و جهان، شامل تکنولوژیهای PHP ،Laravel ،Front-end ،React ،React Native ،Android ،Python ،Django برگزار میشود. کدکاپ ۴ اولین مسابقهی برنامهنویسی کشور و منطقه است که به صورت همزمان دهها زبان برنامهنویسی و تکنولوژی پرکاربرد را در بردارد. تصحیح پاسخهای ارسالی شرکتکنندگان به صورت خودکار توسط سامانهی داوری و مهارتسنجی Quera انجام میشود.
برنامهنویسان در هر سطحی از دانش فنی و تجربهی کاری میتوانند در این سلسله مسابقات شرکت کنند و علاوه بر محک زدن مهارتهای برنامهنویسی خود و رقابت با سایر برنامهنویسان کشور، فرصت کار در بهترین شرکتهای کشور از جمله دیجیکالا را پیدا کنند.
جوایز این دوره از مسابقات ۲۵ میلیون تومان است که توسط دیجیکالا به نفرات برتر اهدا می شود.
این مسابقات در دو مرحلهی آنلاین (غیرحضوری) و حضوری برگزار میشود. مرحلهی آنلاین مسابقات از ۱۳ مهر آغاز شده و تا ۲۵ مهر ادامه خواهد داشت. علاقهمندان می توانند با مراجعه به codecup.ir از زمان دقیق مسابقات در تکنولوژیهای مختلف مطلع گردند.
فینتک (FinTech) و تکنولوژیهای مرتبط به این حوزه در حال ایجاد تحولاتی گسترده در فرایندهایی هستند که به شکل روزمره در زندگیمان نقش ایفا میکنند. به دلیل اهمیت ویژه فینتک قصد داریم در مجموعهای از مقالات مهمترین سرفصلهای مربوط به فینتک را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. پیش از این درباره تعریف فینتک و اهمیت آن اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دادیم و حال قصد داریم بخشهای مختلف صنعت فینتک را بررسی کنیم یا به زبان سادهتر بگوییم فینتک چه انواع و اقسامی دارد.
شرکتهای فعال در حوزه فینتک را میتوان براساس مدلهای کسب و کارشان به چهار بخش کلی تقسیم کرد. این چهار شاخه اصلی عبارتند از تامینمالی (Financing)، مدیریت دارایی (Asset Management)، پرداختها (Payments) و نهایتا مجموعهای از خدمات متنوع دیگر که میتوانیم آنها را تحت عنوان سایر خدمات فینتک (Other FinTechs) در نظر بگیریم. در این مقاله قصد داریم دو بخش از صنعت فینتک یعنی حوزههای تامین مالی و مدیریت دارایی را مورد بررسی قرار دهیم.
بخش تامینمالی قسمتی از فینتک را در برمیگیرد که تامینمالی برای افراد حقیقی و حقوقی را به عهده دارد. از انواع آن میتوان به مدلی اشاره کرد که برپایه مشارکت مجموعه گستردهای از افراد بنا شده و «تأمین مالی جمعی» (Crowdfunding) نام دارد و مدلی که در آن از طریق روشهای فکتورینگ (Factoring) و اعتباری (Credit) بدون دخالت جمعی تامین مالی صورت میپذیرد.
تامین مالی جمعی شکلی از تامین مالی را توصیف میکند که در آن تعداد بسیاری مشارکتکننده یا پشتیبان برای دستیابی به یک هدف مشترک منابع مالی فراهم میکنند. تامین مالی جمعی خود به چهار زیرشاخه تقسیم میشود. این شیوه تامین میتواند بر مبنای اهدای منابع مالی باشد (Donation-based Crowdfunding) که در آن هیچ نوع بازپرداختی وجود ندارد گرچه ممکن است مشارکتکنندگان در این شیوه نوعی پاداش معنوی را مد نظر قرار دهند (برای مثال کمک به یک خیریه از طریق اپلیکیشن نوعی تامین مالی جمعی بر پایه اهدا است). در شیوه تامین مالی جمعی بر مبنای بازپرداخت و پاداش (Reward-based Crowdfunding) مشارکتکنندگان از نوعی بازپرداختِ غیرپولی بهرهمند میشوند. برای مثال مشارکت در ساخت یک محصول و امکان پیشسفارش آن محصول هنگام مشارکت. در این دو بخش عموما مشارکت در فرایند تامین مالی برای افراد مشارکتکننده هزینهای در بر ندارد. با این وجود ممکن است درگاههایی که در خدمت تامین مالی یک پروژه هستند نهایتا در صورت موفقیت کمپین درصدی از مبلغ جمعآوریشده را برای خود بردارند.
در شیوه سرمایهگذاری جمعی (Crowdinvesting) که از دیگر زیرمجموعههای تامین مالی جمعی است، سرمایهگذاران به ازای مشارکت خود سهام یا هر شکلی دیگر از مالکیت در مجموع اموال شرکت را دریافت میکنند. درگاههایی که امکان سرمایهگذاری جمعی را فراهم میکنند عموما از کمپینهای موفق درصدی از سرمایه جمعآوری شده را مطالبه میکنند. همچنین ممکن است مبلغی را از سود سهام و همچنین سود فروش سهام سرمایهگذاران کسر کند. به این ترتیب یک درگاه فعال در حوزه فینتک میتواند از طریق برگزاری کمپینهای موفق سرمایهگذاری جمعی درآمد قابلتوجهی داشته باشد و همچنین امکان مشارکت سودآور را نیز برای سرمایهگذاران خرد فراهم کند.
نهایتا آخرین شیوه تامین مالی جمعی وامدهی جمعی (Crowdlending) است. در این شیوه پلتفرمهایی برای افراد حقیقی و حقوقی وجود دارد تا از طریق آنها از عموم مردم مشارکتکننده وام بگیرند. عموما یک نرخ بهره نیز از پیش مشخص میشود تا وامدهندگان مشارکتکننده در پلتفرم از مشارکت خود به سود برسند.
اما شیوه دیگر تامین مالی که به مشارکت جمعی افراد اتکا ندارد، سیستم مبتنی بر اعتبار و فکتورینگ است. در این شیوه کسب و کارهای فینتک عموما با یک یا چند بانک همکار فعالیت میکنند.
اما فکتورینگ دقیقا چیست؟ در این شیوه فرد حقیقی یا حقوقی بخشی از طلبهای خود را به شخص ثالث (در اینجا کسب و کار فینتک) واگذار میکند. کسب و کار فینتک مورد نظر نیز بدون آنکه پول را از بدهکار وصول کرده باشد، آن را ظرف مدتی کوتاه (مثلا حدود چند روز) به فرد یا شرکت طلبکار میپردازد. شرکت فینتک فعال در فکتورینگ خرید مطالبات را از طریق بررسی حسابها و اعتبارها انجام میدهد و در صورتی که طلب قابل وصول به نظر برسد حاضر به ورود میشود. برای مثال شرکت الف از شرکت ب خرید میکند و میتواند این مبلغ را دوماه دیگر بپردازد. شرکت ب فورا به پول نیاز دارد. در اینجا از طریق پلتفرمهای دیجیتال، در حالی که همه چیز خودکار و آنلاین انجام میشود، شرکت ب از یک کسب و کار فینتک تقاضا میکند وارد این فرایند شده و طلبی که شرکت ب از شرکت الف دارد را به عهده بگیرد. شرکت فینتک برخی شاخصهای حسابهای مالی شرکت الف را بررسی میکند و در صورتی که طلب قابل وصول باشد به سرعت پول را در اختیار شرکت ب قرار میدهد. همزمان شرکت فینتک درگیر در فکتورینگ، بخشی از پول را به عنوان حقالعمل و سود خود کسر میکند.
دومین بخشی که بسیاری از کسبوکارهای فینتک در آن فعالیت میکنند حوزه مدیریت دارایی است. مدیریت دارایی به فرایندهایی اشاره دارد که از طریق آنها داراییهای افراد و گروهها نگهداری و توسعهداده میشود. این فرایندها از طریق نوآوری و استفاده از ابزارهای روز بوجود میآیند و در راستای سودآوری برای مجموعهها و افراد، داراییهای آنها را مدیریت میکند.
مدیریت دارایی خود به چهار بخش عمده تقسیم میشود:
تجارت اجتماعی (Social Trading) نوعی از سرمایهگذاری است که در آن سرمایهگذاران میتوانند راهبردها و سبدهای سرمایهگذاری دیگر اعضا را ببینند، درباره آنها بحث کنند یا تلاش کنند همان سبدها و استراتژیها را به کار گیرند. این پلتفرمها نوعی شبکههای اجتماعی تجارت به حساب میآیند و شرکت فینتک ادارهکننده این پلتفرمها بسته به سیاستگذاری خود در بخشهای مختلف از اعضا هزینههایی دریافت میکند تا سودآوری خود را تضمین کند. افراد عضو این پلتفرم نیز از طریق استفاده از دانش جمعی اعضا میتوانند سودآوری بیشتری داشته باشند و داراییهای خود را گسترش دهند.
استفاده از راهحلهای خلاقانه نرمافزاری و سیستمهای کامپیوتری در مدل کسب و کار بسیاری از شرکتهای فینتک فعال در حوزه مدیریت دارایی نقشی کلیدی ایفا میکنند. یکی از زیرشاخههای دیگر حوزه مدیریت دارایی استفاده از مشاورههای ماشینی (Robo-Advice) و رباتهای مشاور است. استفاده از سیستم مشاوره ماشینی به شیوهای از مدیریت داراییها براساس الگوریتمها و مشاورههای کامپیوتری براساس تحلیل دادهها اشاره دارد. در بعضی از خدمات فینتک این حوزه، این سیستمهای خودکار خود قادر به تصمیمگیری نیز هستند و میتوانند نهایتا بهترین انتخاب ممکن را براساس تحلیل دادهها در اختیار کاربران قرار دهند.
این سیستمها میزان تحمل ریسک مشتری، مدت زمان دلخواه بازگشت سرمایه و مجموعهای دیگر از اهداف سرمایهگذار را مدنظر قرار داده و براین اساس بهترین انتخابهای موجود را پیش پای او میگذارند. شرکتهای فینتک فعال در این حوزه براساس میزان سرمایهگذاری افراد و همینطور بر اساس میزان مشاورههای موفق درصدی از سرمایه کاربران را به عنوان درآمد خود کسر میکنند.
مدیریت مالی شخصی (Personal Financial Management) از دیگر زیرمجموعههای مدیریت دارایی است. این بخش شامل آن دسته از شرکتهای فینتک میشود که برنامهریزیهای شخصی مالی را در اختیار کاربران خود قرار میدهند. شرکتهای فینتک این حوزه مدیریت و ارائهی نرمافزارها و اپلیکیشنهای خاص و شخصیسازیشده مدیریت دارایی را برای مشتریان خود برعهده دارند. سیستمهای مدیریت مالی شخصی مجموعه داراییهای افراد در موسسات مالی مختلف و مجموعه بدهکاریهای آنها از وامدهندگان مختلف را در یک برنامه تجمیع میکنند. همچنین با استفاده از برنامهنویسی برای رابط کاربری اپلیکیشن، شرکتهای فینتک این حوزه رابطهای کاربری مختلف موسسات مالی متفاوت را در یک اپلیکیشن ادغام میکنند. این شرکتها عموما یکبار یا یکبار در هر سال هزینه سرویسهای خود را از مشتریان دریافت میکنند.
برخی شرکتها در حوزه فینتک فعالند که راهحلهایی خلاقانه برای مشاوره و مدیریت داراییهای شرکتها و افراد به کار میگیرند اما نمیتوان آنها را در سهگروه که پیشتر نام برده شد جا داد. این شرکتهای فعال در حوزه سرمایهگذاری و بانکداری (Investment and Banking) ممکن است در حوزه مشاوره از سیستمهای نیمهخودکار در کنار نیروی انسانی به عنوان مشاور استفاده کنند و بعضی دیگر از این شرکتها هم در نقش واسطه، سپردههای افراد و شرکتها را در موسسات معتبر سرمایهگذاری میکنند و به این طریق به مدیریت دارایی افراد میپردازند. همچنین شرکتهایی که خدمات سنتی بانکداری را با تکنولوژیهای خلاقانه و شیوههای نوآورانه ارایه میکنند در این دسته از شرکتهای حوزه فینتک جا میگیرند.
پیش از این در تشریح و توضیح حوزههای مختلف فینتک، از تامین مالی و مدیریت دارایی نام بردیم و این بخشها از صنعت فینتک را تشریح کردیم. در این مقاله قصد داریم به دو بخش دیگر از چهار بخش اصلی فینتک یعنی پرداختها (Payments) و نهایتا مجموعهای از دیگر خدمات متنوع فینتک (Other FinTechs) بپردازیم.
بخش پرداختها به مجموعهای از خدمات فینتک اشاره دارد که درباره اپلیکیشنها و سرویسهای مرتبط با تراکنشهای پرداختی ملی و بینالمللی به کار برده میشوند. از زیرمجموعههای بخش پرداختها میتوان به مجموعه شیوههای پرداختی نوین که بدیل شیوههای سنتی هستند (Alternative Payment Methods) در کنار بلاکچین و ارزهای رمزی (Blockchain and Cryptocurrencies) اشاره کرد.
کسبوکارهای فعال در حوزه فینتک که شیوههای نو و خلاقانهای را جایگزین شیوههای سنتی پرداخت کردهاند به عنوان زیرمجموعههای بخش شیوههای پرداختی نوین شناخته میشوند. برای مثال شرکتهایی که از طریق اپلیکیشنهای موبایل امکان پرداخت را برای کاربران فراهم میکنند در این بخش از صنعت فینتک قرار میگیرند. در ادبیات آکادمیک این حوزه، «پرداخت موبایلی» به مجموعه قابلیتهای پرداختی اشاره دارد که از طریق تلفنهای موبایل انجام میشوند. قابلیتهایی شامل استفاده از گوشی موبایل برای پرداخت وجه یا انتقال وجه بین بانکها.
شرکتهایی که کیف پول الکترونیکی یا سایبری (eWallets or Cyberwallets) را به مخاطبانشان عرضه میکنند نیز در بخش شیوههای پرداختی نوین جای میگیرند. کیف پول الکترونیکی سامانهای است که در آن ارزهای دیجیتالی و اطلاعات پرداختهای سیستمهای مختلف ذخیره میشود. ذخیره اطلاعات پرداختها باعث میشود هنگام پرداخت جدید بدون نیاز به واردکردن مجدد اطلاعات از طریق موبایل یا اینترنت بتوانید فرایند پرداخت را تکمیل کنید. چنین قابلیتی امکان تراکنشهایی بسیار سریع و آسان را برای کاربران ایجاد میکند.
سایر شیوههای نوآورانهای که ممکن است در حوزه انتقال وجه بین بانکی یا شیوههای پرداخت استفاده شوند نیز به عنوان زیر مجموعه همین قسمت از فینتک شناخته میشوند. برای مثال برخی شرکتهای این حوزه امکان انتقال وجه همتا به همتا (Peer-to-Peer Transfer) را بین دو فرد حقیقی ایجاد میکنند. در این شرایط پول با سرعت بیشتری نسبت به سیستم سنتی بانکداری منتقل میشود و به همین دلیل ممکن است مورد استقبال برخی از کاربران قرار بگیرد.
بلاکچین و ارزهای رمزی بخشی دیگر از زیرمجموعه حوزه پرداخت صنعت فینتک به حساب میآیند. این بخش شامل شرکتها و خدماتی میشود که ارزهای مجازی (ارز رمزی) را به عنوان جایگزین پول رسمی ارایه میدهند. این ارزها را میتوان ذخیره، استفاده یا تعویض کرد و هنگام کار با آنها نیازی به حضور بانک به عنوان واسطه وجود ندارد. یکی از مشهورترین ارزهای رمزی جهان بیتکوین (Bitcoin) است. با توجه به نوساناتی که ارزش بیتکوین در سالهای اخیر تجربه کرده هنوز نمیتوان آن را به عنوان رقیب جدی ارزهای رسمی در نظر گرفت که توسط بانکها چاپ میشوند. در حال حاضر بیش از ۷۰۰ ارز رمزی دیگر نیز وجود دارند که از نظر ارزش بازار به سطح بیتکوین نرسیدهاند.
اما بلاکچین یک تکنولوژی است که برای امنیتبخشیدن به تراکنشهای بیتکوین مورد استفاده قرار میگیرد. با این تکنولوژی همه تراکنشها در سرورهای گوناگون ثبت و ضبط میشوند. همین موضوع باعث میشود جعل اطلاعات در تراکنشها بسیار دشوار شود و امنیت این حوزه به شکل قابلتوجهی افزایش یابد.
حتی شرکتهای که خود ارزهای رمزی را ارایه نمیدهند و صرفا تکنولوژیهای بلاکچین را برای خدمات مالی ارایه میکنند در بخش بلاکچین و ارزهای رمزی قرار گرفته و از زیرمجموعههای حوزه پرداخت هستند.
مجموعهای از خدمات فینتک که نمیتوانیم در سه بخش تامین مالی، مدیریت دارایی و پرداختها دستهبندیشان کنیم در این بخش چهارم قرار میگیرند. برای مثال کسبوکارهای فینتک که با شیوههای نوآورانه دیجیتالی به مشتریانشان بیمه میفروشند یا فروش بیمه را تسهیل میکنند تحت عنوان بخش بیمه (Insurance) از زیرمجموعههای دیگر خدمات فینتک به حساب میآیند.
شرکتهای این حوزه با نام InsurTechs نیز شناخته میشوند. برای مثال میتوان به بیمه همتا به همتا (Peer-to-Peer-insurance) به عنوان یکی از نمونههای این خدمات اشاره کرد. بیمه همتا به همتا نوعی شبکه بهاشتراکگذاری ریسک است که در آن مجموعهای از افراد (دوستان، خانواده، افراد با علاقههای مشترک) حق بیمههایی را پرداخت میکنند تا این مبلغ جمعآوریشده آنها را در برابر ریسکهایی بخصوص بیمه کند.
این شیوه از مدل سنتی بسیار شفافتر است. همه میدانند که چه کسانی در گروه بیمهای قرار دارند، همه میدانند چقدر پول در صندوق وجود دارد و اینکه چه کسی به دلیل چه خسارتی قصد دارد از مبلغی درون صندوق استفاده کند. مجموعه نکات گفته شده با بستری از تکنولوژیهای روز محقق میشود. شرکتهای این حوزه با اپلیکیشنهای خود به کاربران اجازه ساخت چنین گروههایی را میدهند و اطلاعات را به شکل آنلاین در اختیارشان میگذارند. علایق مشترک افراد یک گروه نیز میتواند در بستر همین اپلیکیشنها که به شبکههای اجتماعی شباهت دارند استخراج شود. برای مثال میتوانید در یک اپلیکیشن بیمه همتا به همتا با همه کسانی که به یک وسیله بخصوص علاقهمندند گروهی تشکیل دهید تا همان وسیله که از داراییهای همه اعضا است را بیمه کنید.
این شیوه از بیمه تعارضهای سنتی که میان بیمهگذار و بیمهگر وجود داشت را کاهش میدهد. علایق مشترک در کنار منافع مشترکی که برای این گروهها پدید میآید بسیاری از مشکلات هزینهبر شرکتهای سنتی بیمهای را کاهش میدهد و از طرف دیگر برای خود اعضا نیز منافع بیشتری دارد. برای مثال در بیمه همتا به همتا برخلاف شیوه سنتی بیمه، مجموعه پول جمعآوری شده در صندوق که تا پایان سال هزینه نشده به افراد به عنوان نوعی پاداش باز میگردد و این بازگشت مالی به شکلی تنظیم میشود که افراد را تشویق کند بیدلیل از بیمه استفاده نکنند.
اساسا نیاز به خدمات بیمهای در دسترستر و ارزانتر باعث شده است چنین ابزارهایی توسط شرکتهای فینتک به کار گرفته شوند.
پیش از این در سه مقاله مجزا با «تعریف فینتک»، بررسی حوزههای «تامین مالی و مدیریت دارایی»، و همچنین بخش «پرداختها و دیگر خدمات متنوع فینتک» آشنا شدیم. چنانکه پیشتر اشاره کردیم بخش تامین مالی به عنوان یکی از حوزههای فینتک شامل زیرمجموعههایی چون تامین مالی جمعی و فکتورینگ میشود.
در این مقاله قصد داریم با محوریت بحث تامین مالی جمعی، مثالهایی عینیتر از حوزههای مختلففینتک را مورد بررسی قرار دهیم.
تامین مالی جمعی شکلی از تامین مالی را توصیف میکند که در آن تعداد بسیاری مشارکتکننده یا پشتیبان برای دستیابی به یک هدف مشترک منابع مالی فراهم میکنند. تامین مالی جمعی خود به چهار زیرشاخه اهدای منابع مالی (Donation-based Crowdfunding)، تامین مالی جمعی بر مبنای بازپرداخت و پاداش (Reward-based Crowdfunding)، سرمایهگذاری جمعی (Crowdinvesting) و نهایتا وامدهی جمعی (Crowdlending) تقسیم میشود.
تامین مالی بر مبنای اهدا راهی است برای تامین مالی یک پروژه از طریق شرکتدادن تعداد قابل توجهی مشارکتکننده که هر فرد در آن مبلغی مشخص و عموما کمی را به کمپین جمعآوری منابع مالی اهدا میکند.
برای مثال میتوان به پلتفرمهای جذب سرمایه برای مقاصد خیرخواهانه در پلتفرمهایی مثل GoFundMe، YouCaring.com، GiveForward و FirstGiving اشاره کرد. برای بررسی یک نمونه میتوان پلتفرم GoFundMe را بیشتر بررسی کرد.
پلتفرم GoFundme به مردم اجازه میدهد برای مجموعه گستردهای از رویدادها که عموما مقاصد خیرخواهانه دارند پول جمعآوری کنند. رویدادهای مورد نظر گسترهای وسیع را تشکیل میدهند از جمعآوری منابع مالی برای کودکان سرطانی گرفته تا جمعآوری منابع برای زلزلهزدهها یا آسیبدیدگان سوانح. تلاش برای ساختن پناهگاه حیوانات بیپناه یا جذب سرمایه برای خرید یک دستگاه بیمارستانی بخصوص برای یک کودک بیمار. پلتفرم GoFundme توانست در جنبش TIME’S UP (دیگر بس است!) که ضد اذیت و آزارجنسی به راه افتاده بود حدود ۲۱.۵ میلیون دلار سرمایه جذب کند. این رقم که در سال ۲۰۱۸ جمعآوری شد بزرگترین میزان تامین مالی بوده که از طریق این پلتفرم انجام شده است.
اگر به سایت GoFundme مراجعه کنید میبینید که هر کدام از این کمپینها در یک صفحه ویژه اطلاعاتی کامل را در اختیار مخاطبان قرار میدهند. در وبسایت اطلاعات کامل، تصاویر و تاریخچهای از هدف مورد نظر ذکر شده است. همچنین جدیدترین اهداها و میزان آن در کنار مجموعه مبلغی که تا کنون اهدا شده و مبلغی که هدف نهایی کمپین است در صفحه هر کمپین مشخص شدهاند.
کاربران میتوانند در صفحات مربوطه مبلغ مورد نظر خود را به کمپین برای رسیدن به هدفی مشخص اهدا کنند و سپس در ادامه کمپین اخبار مرتبط را پیگیری کنند، در صفحه کمپین درباره آن نظر بدهند یا با کاربران و اهداکنندگان دیگر به گفتوگو بپردازند. به این ترتیب شرکتهای فینتک فعال در این حوزه میتوانند از طریق چنین پلتفرمی جایگزین سازمانها و نهادهای سنتی شوند که پیش از این در امورات خیرخواهانه فعالیت میکردند.
از طریق به کار گرفتن شیوههای خلاقانه در فضای دیجیتال اهدای منابع مالی هدفمندتر و ساختاریافتهتر انجام میشود. افراد میتوانند از طریق مراجعه به سایتهای معتبری همچون GoFundme اطمینان حاصل کنند که پولی که اهدا میکنند حتما به دست کسی که میخواهند برسد و در راستای یک هدف مشخص هزینه شود.
وجود محتواهای مشخص متنی و بصری اهداکنندگان را از نظر انگیزشی به اختصاص مبالغ بیشتر تشویق میکند و محتواهایی که پس از به ثمررسیدن یک کمپین خاص در اختیار اهداکنندگان قرار میگیرد باعث میشود از مشارکت خود احساس رضایت معنوی بیشتری کنند. مجموعه این عوامل نشان میدهد که چرا بهکارگیری شیوههای نوین حوزه فینتیک در زمینه تامین مالی جمعی مورد استقبال قرار گرفته است.
گاهی اوقات درگیرشدن در فرایند تامین مالی جمعی برای مشارکتکننده علاوه بر آوردههای معنوی پاداشهای مادی عینی هم به همراه دارد. تامین مالی جمعی بر مبنای بازپرداخت و پاداش، بازتاب دهنده این نوع مشارکتها است.
پلتفرمهایی چون Kickstarter و Indiegogo بر مبنای همین الگو فعالیت میکنند و موفقیتهایشان در سالهای گذشته به قدری چشمگیر بوده که بسیاری از مخاطبان ناآشنا با مسائل حوزه فینتک و تامین مالی، اساسا کلیت تامین مالی را با چنین پلتفرمهایی شناخته و به یاد میآورند.